زمینه و هدف: مقدار فلزات سنگین موجود در نزولات جوی می­ تواند وضعیت آلودگی محیطی را در نواحی مختلف شهری به خوبی تشریح کنند. تاکنون، مطالعه­ ای در مورد خصوصیات شیمیایی نزولات جوی شهر تهران انجام نشده است؛ از اینرو این مطالعه با هدف اندازه ­گیری فلزات سنگین در نزولات جوی شهر تهران و تعیین مهمترین عوامل موثر بر غلظت فلزات سنگین در نزولات تر به روش تحلیل عاملی آن صورت پذیرفت.

روش بررسی: این مطالعه که یک مطالعه توصیفی- مقطعی بود، اندازه­ گیری فلزات سنگین در 53 نمونه نزولات تر در یکی از مناطق مرکزی شهر تهران، انجام شد. نمونه ­برداری در طول ماه‌های آبان تا اردیبهشت سال‌های 1389، 1390 و1391 بر روی پشت­ بام خوابگاه دانشجویی یکی از ساختمان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد و سپس غلظت فلزات سنگین با استفاده از دستگاه ICP-MS اندازه ­گیری شد.

یافته ­ها: گستره تغییرات pH بین 4/2 تا 7/1 و میانگین آن 5/1 بود که نشان دادpH  نزولات در محدودهpH  اسیدی (pH کمتر از 5/6) قرار دارد. نتایج آنالیز "فاکتور تغلیظ"(EF)  نشان داد که نمونه ­های مورد مطالعه با عناصر آهن و کروم تغلیظ نشده­ اند اما با فلزاتی مانند عناصر روی، کادمیم، نیکل، سرب و مس تغلیظ شده­ اند. آنالیز "تحلیل عاملی" با استفاده از ماتریس چرخیده شده "واریماکس" نشان داد که آلاینده­ هایی نظیر آلومینیوم، آهن و کروم  دارای منشا طبیعی و آلاینده­ هایی نظیر روی، کادمیم، نیکل، سرب و مس دارای منشا مصنوعی هستند.

نتیجه­ گیری: مقادیر بالای EF وpH  اسیدی نشان می­ دهد که تهران تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی شدیدی است. همچنین منشا آلودگی انسانی بیشتر مربوط به احتراق سوخت در فعالیت‌های صنعتی و انتشارات ناشی از ترافیک است.