فصلنامه

---

زمینه و هدف: سبزیجات از اجزای مهم رژیم غذایی سالم هستند. آلودگی سبزیجات به فلزات سنگین از طریق آب آلوده می تواند منجر به تجمع زیستی در بدن مصرف­کنندگان گردد به همین منظور در این مطالعه میزان فلزات سرب،کروم،کادمیوم، آرسنیک و روی در سبزیجات پرورشی حومه شهر شاهرود در سال ۱۳۸۷ مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی: این مطالعه از نوع توصیفی ـ مقطعی بوده و ۱۵۰ نمونه سبزی در طی ۳ ماه، هر ماه ۵۰ نمونه، به طور تصادفی برداشت گردید و پس از آماده سازی از دستگاه جذب اتمی برای تعیین میزان فلزات  و از نرم افزار SPSS با سطح معناداری ۰۵/۰ برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.
یافته ها: میانگین غلظت سرب، کروم، کادمیوم و روی در گونه های مختلف سبزیجات با یکدیگر متفاوت و اختلاف از نظر آماری معنادار است((p<۰/۰۰۱. اختلاف معناداری بین میانگین غلظت آرسنیک مشاهده نشد (p =۰,۱۷۳). با حدود اطمینان ۹۵% میانگین غلظت سرب، کروم و کادمیوم موجود در سبزیجات با حدود استاندارد مجاز مواد غذایی از طریق گیاهان هم خوانی ندارد. آرسنیک اختلاف چندانی با حدود استاندارد ندارد و روی موجود در سبزیجات با بازه ( mg/Kg۷۴/۱۸۸و۷/۱۵۱)در محدود استاندارد قرار دارد.
نتیجه گیری: به جز فلزات روی و آرسنیک میانگین غلظت کروم، کادمیوم و سرب بیشتر از محدود استاندارد ارائه شده توسط FAO & WHO برای گیاهان می باشد. پساب های شهری و صنعتی علت اصلی آلودگی سبزیجات پرورشی مزارع حومه شهر شاهرود به فلزات سنگین می باشد و توصیه می شود از آبیاری سبزیجات با آب آلوده به هر نحو جلوگیری گردد.

---

زمینه و هدف: هدف این مطالعه، طراحی و اجرای الگوی مدیریت یکپارچه زایدات صنعتی در شهرک صنعتی شاهرود و همچنین بررسی نتایج و تعیین مشکلات اجرایی احتمالی این الگو است. روش بررسی: این مطالعه توصیفی- تحلیلی به مدت ۴ سال در شهرک صنعتی شاهرود انجام شد و مراحل اجرای آن عبارت بودند از: ۱-آنالیز کمی و کیفی کلیه مواد زاید جامد تولید شده در این شهرک، ۲-تعیین وضعیت فعلی مدیریت مواد زاید جامد در این شهرک و مشخص کردن برنامه‌های اجرا شده در این ارتباط، ۳-طراحی و پیاده‌سازی الگوی مدیریت یکپارچه شامل طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی، وضع قوانین جرائم و مشوق ها، تشریح برنامه‌ها برای تمامی واحدهای مستقر و اجرای آن و ۴-نظارت بر روند اجراء و تعیین نتایج حاصل از آن. یافته‌ها: سالیانهton ۱۷۲۸ مواد زاید جامد در این شهرک تولید می‌شود که سهم زاید صنعتی ton ۱۶۰۳، و زایدات خانگی ton ۱۲۵ است. با اجرای این الگو دو سیستم جداگانه تفکیک، جمع‌آوری و بازیافت زایدات صنعتی و خانگی در این شهرک راه‌اندازی شد. همچنین مطابق با اهداف، میزان مواد زاید جامد تولیدی و دفعی در سال ۱۳۹۰ به ترتیب به ۵/۵۱ و Kg per ۱۰۰ million Rials products۶/۲۸ و میزان بازیافت زایدات صنعتی و کاغذ نیز به ترتیب به ۴۲ % و ۴۰ % رسید. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که اجرای این مدل یعنی راه‌اندازی عملیات تفکیک، اجرای برنامه‌های آموزشی، ظرفیت‌سازی، ارائه خدمات فنی، تکمیل چرخه صنایع مستقر در شهرک و تقویت همکاری‌های بین واحدهای صنعتی با مدیریت شهرک تا حد زیادی توانست مشکلات مدیریت پسماند را کاهش دهد.

---

زمینه و هدف: فنل یک ترکیب سمی و مقاوم در محیط زیست است. هدف از این مطالعه بررسی کارایی سیلیکا آئروژل سنتز شده از سیلیکات سدیم در جذب فنل از محیط­ های آبی بود.

روش بررسی: سیلیکا آئروژل از سیلیکات سدیم به روش سل-ژل تهیه شد. تاثیر متغیر­های موثر نظیر زمان تماس، pH محلول، میزان جاذب و غلظت اولیه فنل بر کارایی جذب بررسی شد. ویژگی­ های سیلیکا آئروژل سنتز شده و تایید جذب فنل به ترتیب با آنالیز­های SEM، XRD و طیف­ های NMR، FTIR تعیین شد. داده ­های جذب با مدل ایزوترم لانگمویر و فروندلیچ و سینتیک فرایند جذب با مدل­ های شبه درجه اول و شبه درجه دوم بررسی شد.

یافته­ ها: نتایج نشان داد، افزایش pH اولیه محلول از ۳ به ۱۱ کارایی جذب فنل را افزایش می­ دهد، به طوری که در غلظت اولیه mg/L ۱۰۰ فنل و ۰/۵g جاذب بعد از ۶۰min کارایی جذب، برای pH های ۳ و ۱۱ به ترتیب ۸۴ و ۹۶/۴ % است. تصویر SEM و XRD از سیلیکا آئروژل سنتز شده، ایجاد ساختار متخلخل و غیر بلوری را تایید نمود. بعد از جذب فنل، طیف FTIR و NMR سیلیکا آئروژل ایجاد باند­های جدید به واسطه مولکول فنل در ساختار جاذب را تایید کرد. جذب فنل با مدل ایزوترم فروندلیچ و سینتیک شبه درجه دوم مطابقت داشت بر این اساس حداکثر ظرفیت جذب (q_m) فنل ۴۷/۳۹mg/g بدست آمد.

نتیجه­ گیری: سیلیکا آئروژل به عنوان یک جاذب سطحی به دلیل ویژگی­ های ساختاری و کاربردی خاص می­ تواند یک فرایند تصفیه نوید بخش برای جذب ترکیبات سمی و مقاوم باشد.