زمینه و هدف: آلودگی به فلزات یکی از مشکلات مهم زیست‌محیطی و یکی از نگرانی‌های مهم بهداشت مواد غذایی به شمار می‌آید. در سراسر جهان، ماهیان خاویاری یک منبع مهم تامین غذا و ایجاد اشتغال و درآمد هستند. در پژوهش حاضر، با اندازه-گیری غلظت کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در عضله و خاویار تاسماهی ایرانی (Acipenser persicus)، ریسک ناشی از مصرف این ماهی برای انسان مورد ارزیابی قرار گرفت.
روش بررسی: نمونه‌های تاسماهی ایرانی (۲۴n=) را از مراکز مهم صید ماهیان خاویاری بخش جنوبی دریای خزر واقع در استان‌های مازندران و گیلان جمع‌آوری گردیده و تا آنالیز شیمیایی در فریزر در دمای ۰C ۲۰- نگهداری شدند. حدود g ۱ از هر نمونه خشک شده را در لوله‌های هضم PTFE ریخته شد. سپس به میزان mL ۱۰ اسید نیتریک ۶۵% به آن اضافه گردید. ابتدا به مدت h ۱ در دمای ۰C ۴۰ لوله‌های PTFE بر روی هیتر قرار داده سپس به آرامی دما را افزایش داده و به مدت h ۳ در دمای ۰C ۱۴۰ حرارت داده شد. محلول حاصل با استفاده از کاغذ صافی واتمن شماره یک، صاف شده و در نهایت با آب دوبار تقطیر شده (دیونیزه) به حجم mL ۲۵ رسانیده شد.
یافته‌ها: میانگین غلظت کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در عضله به ترتیب ۰/۰۰۲ ±۰/۰۰۵، ۰/۰۳±۰/۰۶، ۰/۱۳ ± ۰/۰۴ و ۳/۰۷ ±۷/۴۹ μg/gوزن تر است. همچنین میانگین غلظت این فلزات در خاویار به ترتیب ۰/۰۰۶±۰/۰۰۷ ، ۰/۰۷ ± ۰/۰۹ ، ۰/۱۵ ± ۰/۱۲ و ۵/۷۵ ±۲۱/۲۳ μg/g وزن تر تعیین گردید.
نتیجه‌گیری: میانگین غلظت کادمیوم، وانادیوم و روی از حد استاندارد تعیین شده توسط سازمان کشاورزی، ماهی‌گیری و غذایی انگلستان MAFF (۲۰۰۰) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) پایین‌تر است. حد استاندارد فلزات کادمیوم، وانادیوم و روی به ترتیب μg/g ۰/۲، ۰/۵ و ۵۰ است. بنابراین بدلیل پایین بودن غلظت‌های بدست آمده از حد مجاز، مصرف عضله و خاویار تاسماهی ایرانی خطری جدی برای سلامتی مصرف کنندگان نخواهد داشت.
